İlk Yardım Nedir, Temel Amaçları Nelerdir?

İlk Yardım Nedir?

Kaza veya hayati tehlike arz eden durumlarda, tıbbi yardım sağlanıncaya kadar hayatın geri kazanılmasını veya durumun bozulmasını önlemek amacıyla sağlık profesyonelleri tarafından olay yerinde temel ilk yardım malzemeleri ya da mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız bir uygulamadır.

İlk Yardımcı Kimdir?

İlk yardım tanımında anlatılan hedef doğrultusunda, sağlık ekibi gelene kadar yaralı kişiye tıbbi donanım aranmaksızın, ilk yardım çantası veya mevcuttaki alet ve edevatla ilaçsız uygulamaları yapan, konuyla ilgili sertifikalı eğitim almış kişiyi tanımlar.

İlk Yardımın Öncelikli Amaçları Nelerdir?

1. Hayati fonksiyonların sürdürülmesi,
2. Yaralı durumunun daha da kötüleşmemesi,
3. İyileşmenin kolaylaştırılması.

İlk Yardım Uygulamaları Nelerdir?

1. İlk Yardımda Koruma

Aşağıda belirtilen yöntemler eşliğinde olay yerindeki potansiyel tehlikeleri tespit ederek güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak, ilk yardımda korumanın temel hedefidir.

1. Yaralı kişi yerinden oynatılmaz.
2. Yaralı kişi yaşam belirtileri açısından değerlendirilir.
3. Meraklı şahıslar kaza mahallinden uzaklaştırılır.
4. Kanamalı vakalarda Hepatit B, C, HIV/AIDS benzeri hastalıklardan korunmak adına kesinlikle eldiven kullanılır.
5. Araç kazalarında, kazaya uğrayan vasıta güvenli bir alana çekilir, kontak anahtarı kapatılır. Olay yeri açıkça seçilebilir şekilde işaretlenir.
6. Gaz varlığı mevcut ise; zehirlenmelerin önüne geçmek için gereken tedbirler alınır. Gaz vanası kapatılır, olay yeri havalandırılır.
7. Kıvılcım oluşturacak aydınlatma veya çağrı aygıtlarının kullanılmasına izin verilmez.
8. Olay yerinde sigara içilmez, içilmesine izin verilmez.

2. İlk Yardımda Bildirme

İlk yardımda bildirme, gerekli yardım kuruluşlarını (112) en hızlı şekilde bilgilendirme işlemidir. 112 arandığında kesin konum ve adres, kimin hangi numaradan aradığı, olayın tanılaması, hasta veya yaralı sayısı, hali, nasıl bir yardım gördükleri aktarılır.

3. İlk Yardımda Kurtarma

İlk yardımdan kurtarma, hasta durumunun değerlendirilmesine bağlı olarak ilk yardım verilmesine denir. Kaza yerinde yaralılara müdahale, olabildiğince hızlı fakat sakin ve bilinçli bir şekilde yapılır. Eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla yaralıya dokunulmaz ve hasta yerinden oynatılmaz.

İlk Yardım Anında Yapılması Gerekenler:

1. Yaralının hayati durumu ve olay yeri değerlendirilmelidir.
2. 112 aranarak derhal tıbbi yardım istenmelidir.
3. Hastanın korku ve endişeleri giderilmelidir.
4. Yaralıya müdahale edecek kişiler belirlenmelidir.
5. Hastanın durumunun kötüleşmemesi için ihtiyaç duyulanlar yapılmalıdır.
6. Bilinci kapalı durumdaki yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmemelidir.
7. Kanama, kırık, çıkık ve burkulma gibi durumlarda yerinde müdahale edilmelidir.
8. Hastanın yarasını görmesine izin verilmemelidir.
9. Gerekli durumlarda hasta sıcak tutulmalıdır.
10. Yaralı kişiyi hareket ettirmeden müdahalede bulunulmalıdır.
11. Yaralı en ideal metotla en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilmelidir.
12. Herhangi bir tehlike yok ise hasta ya da yaralı yerinden kımıldatılmamalıdır.
13. Sağlık ekibi olay yerine varana dek hastanın yanında durulmalıdır.

Hasta Veya Yaralının Değerlendirilmesi

1. Solunum Yolu Açıklığının Değerlendirilmesi

Hastanın ağız içi kontrol edilir, yabancı cisim varsa işaret parmağı ile çıkartılır.

Bir elimiz hastanın alnına, diğer elimizin 2-3 parmağı ise çene kemiğinin üzerine yerleştirilir; alından bastırılarak ya da ittirilerek baş geriye doğru itilir, hasta “Baş Geri-Çene Yukarı” pozisyonuna getirilir.

2. Solunumun Değerlendirilmesi

Yaralının solunumu “Bak-Dinle-Hisset” metoduyla 10 saniye boyunca değerlendirme yapılır.

3. Dolaşımın Değerlendirilmesi

Hastanın bilinci kapalı ve solunumu varsa yaralının nabzı ölçülür. Yetişkin ve çocuklarda şah damarından 3 parmak ile 5 saniye boyunca, bebeklerde ise kol atardamarından yine 3 parmak ve 5 saniye süresince nabız kontrol edilir. Değerlendirme sonucunda hastanın bilinci kapalı, fakat solunum ve nabzı varsa derhal koma pozisyonu verilerek varsa diğer yaralılar değerlendirilir.

İnsan Vücudu Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Dolaşım Sistemi

Dolaşım sistemi; kan, damarlar ve kalpten oluşmaktadır. Bu sistem insan vücudunun ihtiyaç duyduğu oksijen, besin, hormon, pıhtılaşma ve koruyucu elemanları hücrelere taşımakla hayati bir önem arz eder.

Kan dolaşım sistemi içinde dolaşan, kırmızı renkli hayati bir sıvıdır. Yetişkin bir bireyde ortalama 4 ile 5 litre kan bulunur, bu miktar yaklaşık olarak vücut ağırlığının %8’ine denk gelir.

Kanın Vücuttaki Görevleri

• Oksijen ve besin taşır.
• Vücut ısısını muhafaza eder.
• Vücudu enfeksiyonlara karşı korur.

Nabız

Kanın atardamara yaptığı basınçtır. Yetişkin bir insanın nabzı; 60-100/dakika’dır. Çocuk için normal nabız değeri; 100-120/dakika’dır. Bebekler de ise nabız dakikada 100-140 arasında olağan sonuç olarak kabul görür.

Solunum Sistemi

İki bölümden oluşan solunum sistemi, bedenin ihtiyaç duyduğu oksijeni (O2) alır, zararlı karbondioksiti (CO2) solunum yoluyla vücuttan dışarı atar.

SOLUNUM YOLU

• Ağız - Burun
• Burun Boşluğu
• Yutak
• Damak
• Soluk Borusu

AKCİĞERLER

• Bronşlar
• Bronşcuklar

Solunum Sayısı

Yetişkin bireylerde dakikada 12-20 arasında olan solunum sayısı, çocuklarda 16-22 ve bebeklerde ise 18 ile 24 arasındadır.

Vücut Isısı

Genel kabul gören kanaate göre, yetişkin bir insan için 36,5°C vücut sıcaklığı normal olarak kabul edilir. Bebekler içinse 37,5°C normal değer olarak kabul görür.

Acil Durum ve Önemli Telefon Numaraları

1. 112 Acil Çağrı Merkezi

Ambulans, polis veya jandarma, itfaiye ya da orman yangını ihbarı gibi tüm acil durum kurumlarına tek hat üzerinden yalnızca 112 Acil Çağrı Merkezi’ni arayarak ulaşabilirsiniz.

2. 110 İtfaiye

Yangın ihbarı yapmak ya da yangına maruz kaldığınız durumlarda acil yardım talep etmek için 110 İtfaiye Acil Yardım Hattı’nı arayabilirsiniz.

3. 155 Polis İmdat

155 Polis İmdat hattını arayarak hızlı bir şekilde tüm mağduriyet ve şikâyetlerinizi, suç teşkil edecek olaylara dair ihbarlarınızı, trafik kazalarını ve trafik kural ihlallerini bildirebilirsiniz.

4. 156 Jandarma İmdat

Taşra ve şehir dışında kalan bölgelerde; suç işleneceğine dair şüphelerinizi, varsa mağduriyetinizi, işlenen veya işlenecek bir suçla alakalı tanık olduğunuz detayları aktarabilir, can ve mal güvenliğinizi tehdit eden durumlara yönelik şikayet ve endişelerinizi bildirerek yardım isteyebilirsiniz.

Diğer Acil Durum Numaraları:

• 177 Orman Yangını İhbar
• 122 Afet ve Acil Durum Çağrı Merkezi (AFAD)
• 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi
• 158 Sahil Güvenlik İhbar ve Talep Hattı
• 168 Kızılay Bağış ve Danışma Hattı
• 187 Doğal Gaz Kaçak İhbar Hattı
• 188 Ambulans ve Cenaze Hattı
• 183 Sosyal Destek Hattı - Kadın ve Sosyal Hizmetler
• 140 Terör İhbar Hattı