Çoğu kişi su geçirmez ve/veya nefes alabilen kumaşlardan "GORE-TEX" olarak bahsetse de günümüz dünyasında su geçirmez mont veya yağmurluğunuz onlarca farklı marka teknolojinin herhangi birinden yararlanılarak üretilmiş olabilir. Markalaşmadan bağımsız olarak, tüm su geçirmez kumaşları iki görevi yerine getirmek için tasarlanmıştır:
- Vücudunuza ve montunuzun iç katmanlarına yağmurun nüfuz etmesini önlemek.
- Terinizin vücudun dışına çıkmasını sağlamak ve vücut ısınızı rahat edeceğiniz bir seviyede tutmak.
GORE-TEX® teknolojisi kullanılarak ilk üretilen outdoor mont 1978'de piyasaya sürüldüğünde ortaya çıkan su geçirmez / nefes alabilen teknoloji, yıllar içinde gelişti ve çok daha karmaşık bir hale geldi. Bu blog yazısında su geçirmez elbiseler hakkında merak ettiklerinizi açıklayacak, su geçirmez / nefes alabilen kıyafetlerin sizi nasıl kuru tuttuğuna ve markaların bu teknolojiyi kendi ürünlerinde nasıl test edip kullandıklarına dair genel bir bakış atacağız.
Su Geçirmez ve Nefes Alabilen Outdoor Giysiler Ne İşe Yarar?
1- Yağmuru Dışarıda Tutar
Su geçirmez mont ve yağmurluk çeşitleri, yağmurun nüfuz edemeyeceği bir bariyer görevi gören membran veya kaplama kullanılarak yapılmıştır. Çoğu su geçirmez kıyafetin dış yüzeyi (yüzey kumaşı olarak da bilinir), yağmur damlalarının bu yüzeyi ıslatmasını ve alttaki membran veya kaplamanın nefes alabilirliğini tehlikeye atmasını önleyen dayanıklı bir su itici (DWR) kaplama ile işlenir.
2- Kıyafetin İçinde Kuru Kalmanızı Sağlar
Yağmuru dışarıda tutan aynı membran veya kaplama, buharlaşan teri içinden geçirir ve dışarıya atmanıza yardımcı olur. Bu çok kritiktir çünkü ter buharınızı dışarıya atamazsanız yağmura gerek kalmadan sırılsıklam olabilirsiniz.
3- Rüzgara Karşı Koruma Sağlar
İyi tarafı şu ki su geçirmez bir ceket sizi rüzgardan da koruyacaktır. Su geçirmezlik testini geçmiş bir ceket neredeyse her zaman rüzgar geçirmezlik testinden de geçer not alacaktır.
Su Geçirmez Kumaş Teknolojisi Yağmuru Nasıl Dışarıda Tutar?
Kıyafetler su geçirmez ve nefes alabilir hale getirilirken aşağıdaki iki yapıdan biri kullanılır:
1- Membranlar
Bazen lamine olarak da adlandırılan membran dış kumaşın arkasına eklenmiş çok ince bir katmandır. İnceliğini anlatabilmek adına ortalama bir insanın saçının kalınlığı 100 mikron kadarken bir membranın ortalama kalınlığı ise 30 mikron kadardır. Daha ince zarlar daha fazla su geçirmezlik sağlar ancak uzun süreli kullanımlarda nefes alabilirlik kaybına sebep olabilirler.
2- Kaplamalar
Bir montu su geçirmez / nefes alabilir hale getirmenin en kolay yolu kaplamadır. Dış kumaşın arka kısmına sıvı bir kaplama uygulanır. Ardından bu sıvı kaplama kurur ve su geçirmeyen ancak nefes alabilir bir hale gelir. Ne kadar fazla kat atılırsa su geçirmezlik seviyesi de o derece artar ancak nefes alabilirlik her katmanla biraz daha azalır. Kaplamalar membranlara kıyasla daha az kullanılırlar.
Su Geçirmez Kumaş Yapıları Nelerdir?
Çok ince oldukları için membranlar ve kaplamalar, aşınmaya ve kirlenmeye karşı ek korumaya ihtiyaç duyar. Membran ya da kaplama olması fark etmeksizin su geçirmez kumaşlar 3 farklı yöntem kullanılarak imal edilmiştir. Bu yöntemler ise şöyledir;
A- 2 Katmanlı Kumaşlar (Günlük Montlar):
2 katmanlı kumaş yapısına sahip bu tip montlarda, dış kumaşın alt tarafına su geçirmez / nefes alabilen bir membran bağlanır. Astar ise iç kısımdaki zarı korur.
B- 3 Katmanlı Kumaşlar (Performans Montlar):
En iyi ve genellikle daha pahalı montlarda bulunan 3 katmanlı yapı, su geçirmez / nefes alabilen zarın dış kumaşın alt tarafına yapıştırılmasıyla 2 katmanlı yapıya benzer. Bununla birlikte, iç tarafta onu korumak için zara başka bir kumaş katmanı da bağlanmıştır. Bu yapı, mantığa aykırı gibi görünse de, 3 katmanlı bir ceketin 2 katmanlı bir ceketten çok daha hafif olmasını sağlar çünkü bu, asılı astarın ağırlığını içermez.
C- 2,5 Katmanlı Kumaşlar (Uygun Fiyatlı Montlar):
Bu yapı, dış kabuk kumaşının alt tarafında su geçirmez / nefes alabilen bir kaplama ile başlar ve ardından bu kaplamayı korumak için ince bir koruyucu kaplama (yarım tabaka) ekler. 2.5 katmanlı bir ceket tipik olarak 2 katmanlı veya 3 katmanlı ceketten daha az nefes alabilir, ancak aynı zamanda daha ucuzdur. İç kumaş gerekmediğinden, bazı ultra hafif ceketler de 2,5 katmanlı bir yapıya sahip olabilir.
Su geçirmez / nefes alabilen kumaş teknolojilerinin çeşitli yaklaşımlar kullandığını unutmayın. Örneğin, tüm GORE-TEX® kumaşlarının 3 katmanlı bir yapısı yoktur. Markalar, ceketin kullanım amacına göre en uygun yöntemini seçerler. Şunu da eklemek gerekir ki markaların bazıları teknolojilerinin 2, 3 veya 2,5 katmanlı yapıya sahip olduğunu açıklamamaktadırlar.
Yağmur damlası şeklindeki su, ter buharı formundaki sudan binlerce kat daha büyüktür. Ceketinizin membranındaki veya kaplamasındaki mikro gözenekler, ter buharının çıkması için yeterince büyük, ancak yağmur suyunun geçemeyeceği kadar küçüktür.
Nefes Alabilir Montlar Kuru Kalmanıza Nasıl Yardımcı Olur?
Membranların ve kaplamaların nasıl hem su geçirmez hem de nefes alabilir olabileceğinin anahtarı şudur ki, yağmur damlası şeklindeki su, ter buharı formundaki sudan binlerce kat daha büyüktür. Ceketinizin membranındaki veya kaplamasındaki mikro gözenekler, ter buharının çıkması için yeteri kadar büyük, ancak diğer yandan yağmur suyunun geçemeyeceği kadar da küçüktür.
Terledikçe ceketinizin içindeki hava ceketinizin dışındaki havadan daha sıcak ve nemli hale gelir. Doğa da her madde dengede olma eğilimindedir. Dolayısıyla ceketinizin içerisindeki sıcak ve nemli hava dışarıdaki soğuk ve kuru havaya ulaşmayı ister. Yani ceketinizin içerisinde oluşan nemli ve sıcak hava mikro gözeneklerden geçerek dışarıdaki soğuk havaya karışır ve montunuzun içerisinde daha ferah bir ortam oluşur.
Sıcaklık ve Nem Nefes Alabilirliği Nasıl Etkiler?
Markalar her zaman kendi tescilli su geçirmez / nefes alabilir teknolojilerinin performansını geliştiriyorlar, bu nedenle bugünün yağmurlukları birinci nesil GORE-TEX® kıyafetlerden çok daha iyi performans gösteriyor. Bununla birlikte, su geçirmez / nefes alabilen teknoloji ne olursa olsun, çok terleyen bir insanın ceketin nefes alma yeteneğini aşan ısı ve nem üretebileceğini belirtmek gerekir. Dolayısıyla her montun ve teknolojinin bir sınırı vardır ve bu sınırın aşılacağı durumlar ya da ortamlar olabilir.
Dayanıklı Su İtici (DWR) Teknolojisi Nedir?
Su geçirmez kıyafetlerin dış yüzeyinde dayanıklı su itici (DWR) kaplama bulunur. Su geçirmez kıyafetlerin genellikle gözden kaçan bu yönü önemli bir işlevi yerine getirir:
- DWR kaplama, dış kumaşının doygun hale gelmesini önler. Bunu, suyun ceketin dış kumaşı üzerinde damla haline gelmesini sağlayarak yapar. Daha sonra damla haline gelen su ceketin üzerinden akar gider ve kıyafetin içerisine su sızmamış olur.
- DWR kaplama, nefes alabilirliği korumak için çok önemlidir. DWR cilası aşınırsa, montun dış kumaşı su alabilir. Dış kumaşının altındaki kaplama veya membran, suyun daha derine nüfuz etmesini önleyecektir, ancak bu ıslanmış dış kumaş artık nefes alabilirliği bozan bir su bariyeri haline gelmiştir. Islanmış bir kumaş soğuk hissettirir dolayısıyla bu da insanlar tarafından yanlış bir şekilde rutubet olarak algılanır ve ceketlerinin su geçirmezliğinin başarısız olduğuna inanmalarına neden olur. Halbuki ceket DWR’si bozulmuş olsa da kaplaması ya da membranı sayesinde hala içeriye su geçirmeyecektir.
Dayanıklı Su İtici DWR Nasıl Çalışır:
DWR teknolojisine sahip ceketlerin dış yüzeyinde mikroskobik boyutlarda ‘’çiviler’’ vardır. Bu yoğun ve sivri uçlu yüzey ceketin üzerine gelen suyun kumaşa nüfuz etmesine izin vermeyerek suyu damla haline geçmesine ve montun üzerinden akıp gitmesine olanak sağlar.
Yağmurlukveya montunuzun dış yüzeyinde DWR teknolojisi bulunsa da bu durum sonsuza dek sürmeyecektir. Zamanla kir, yağ ve aşınma gibi sebeplerle DWR yapısının performansı azalacaktır. Bu bozulma durumu ise zamanla su damlacıklarının düzleşmesine ve ceketinizin dış kumaşına nüfuz etmelerine sebep olacaktır. Ceketinizin DWR performansının azaldığını anladığınızda bakım yapmanız gerekecektir.
DWR Bakımı Nasıl Yapılır?
Temizlemek: Sahip olduğunuz ceketin kullanım talimatlarında nasıl yıkanması gerektiğiyle alakalı belirtilen bilgileri takip ederek ceketinizi üzerinde bulunan kir ve yağlardan arındırmak su itme özelliğini geri kazanmak için çok önemlidir.
Isı uygulamak: Ceketinizi yıkadıktan sonra su itme özelliğini geri kazandırmak için ısı uygulamakta çok önemli bir adımdır. Genellikle 15 dakikaya kadar ceketinizi düşük ya da orta sıcaklıkta bir kurutma cihazına koymak yeterli olacaktır. (Kurutucu ve buharlı ütü kullanımı için ceketinizin üreticisinin talimatlarına uyunuz.)
Kumaşlarda Su Geçirmezlik ve Diğer Testler Nasıl Yapılır?
Kumaşlarda Su Geçirmezlik Testi
Tüketiciler bize her zaman hangi ceketin en iyi su geçirmezliğe ya da nefes alabilirliğe sahip olduğunu soruyor. Markaların tümü kendi su geçirmez / nefes alabilir kumaşlarını kapsamlı bir şekilde test ediyor ancak test standartları üzerinde markalarca bir anlaşmaya varılmadığından ve bağımsız bir test laboratuvarı olmadığından dolayı hangi markanın daha iyi olduğuna dair kesin sonuçlara varmak mümkün olmuyor.
Suya dayanıklılık laboratuvar yöntemleri bir su sütunu veya hidrostatik basınç testi ile standartlaştırılmıştır. Sonuçlar genellikle milimetre (mm) veya inç kare başına pound (psi) cinsinden ifade edilir. Herhangi bir kumaş, belirli bir su geçirmezlik seviyesine ulaştığında "su geçirmez" olarak kabul edilir. Lakin markalar, bir kumaşı tamamen su geçirmez yapan bu deneyler ve sonuçları üzerinde hemfikir değillerdir. Mevsim ve coğrafya şartlarına göre değişmekle birlikte, genel kabul olarak 2.000 mm ve üzeri su geçirmezlik seviyesine sahip kumaşlar su geçirmemektedir.
Kumaşlarda Nefes Alabililrlik Testi
Markaların nefes alabilirlik (bilimsel adıyla ‘’buhar geçirgenliği’’) iddiaları daha da az anlamlıdır çünkü markalar tek bir test yöntemi kullanmazlar ve kullanılan test yöntemlerinin sonuçları üzerinde de anlaşma sağlayamazlar.
Kumaşlarda Rüzgar Geçirmezlik Testi
Çoğu marka, su geçirmez kumaşı rüzgar geçirmez olarak da tanıtır. Rüzgar direncinin test edilmesi (bilimsel adıyla "hava geçirgenliği") belirli bir süre içinde bir kumaştan geçebilecek hava miktarının (fit küp cinsinden) ölçülmesini içerir. Bazı markalar bu sonucu mil/ saate dönüştürür ve 60 mil / saat veya daha fazla hava akışını engelleyen bir kumaşı "rüzgar geçirmez" olarak kabul eder. Test edildiğinde, her zaman su geçirmez kumaşın rüzgar geçirmez olduğu da ortaya çıkar.
Outdoor Yağmurluk Kullanım ve Bakım Tavsiyeleri
Kullanım Tavsiyeleri
Kışlık mont ve yağmurluk modelleri her ne kadar su geçirmez de olsalar kullanım esnasında uygulayacağınız bu yöntemler konforunuzu doğrudan etkiler:
- Havalandırma: Kıyafetinizin koltuk altı fermuarları ya da havalandırma delikleri varsa daha yüksek havalandırma sağlamak için bunları ön fermuar ile birlikte kullanın.
- Katmanları Değiştirin: Üşüyebileceğiniz durumlar için yanınızda ekstra bir yalıtım katmanı bulundurun. Aşırı sıcaklık hissediyorsanız iç katmanı çıkartın. Katmanları yönetmek için daha fazla bilgi almak adına Outdoor Giyimin Temelleri: Katmanlama adlı yazımıza göz atın.
- Efor Düzeyinizi Ayarlayın: Her ne kadar dışarıdan su geçmese de eforunuz arttıkça teriniz buharlaşabilir ve içeriden ısalanabilirsiniz. Bu durumla karşılaşmamak için eforunuzu dengelemeyi unutmayın.
Bakım Tavsiyeleri
Satın aldığınız ürünün bakım talimatlarını okuyun ve uygulayın: Üretici talimatları, burada sunulan ipuçlarının yerine geçer.
- Yağmurluğunuzu düzenli olarak yıkayın. Temiz bir yağmurluk, kirli olandan daha iyi performans gösterir. Markaların, bu konuda hem fikir olmadığını aklınızdan çıkarmayın. Bazı markalar su geçirmez ürünlerine yıkama ömrü biçmiş olabilirler.
- Su geçirmez / nefes alabilen yağmurluklar için özel olarak tasarlanmış temizlik ürünlerini kullanın. Standart çamaşır deterjanları yağmurluk performansını etkileyen katkı maddelerine sahiptir.
- Hangi temizlik ürününü kullanılırsanız kullanın, daima iyice durulayın; iki durulama döngüsü yapmak, kalan tüm sabunları çıkardığınızdan emin olmanın iyi bir yoludur.
- Elde yıkama ya da önden yüklemeli çamaşır makinaları tercih edin.
- Yıkamadan önce tüm fermuarları kapatın ve cepleri boşaltın. Ceketinizi ters çevirmeyi de unutmayın.
- Bazı temizlik ürünlerinin katkı maddeleri su geçirmezliği ve nefes alabilirliği azaltır. Özellikle yumuşatıcılar, çamaşır suyu, kuru temizleme ve yoğun ısıdan kaçının